Рассказ на чувашском языке про новый год

Театр – это особый вид искусства. И хотя он пользуется сейчас очень большой популярностью, он заслуживает на внимание и любовь зрителей.

Мне кажется, что театр – одно из самых трудных искусств. Ведь он сочетает в себе и литературу, и актерскую игру, и музыку. Чтобы сделать качественный спектакль надо много усилий большого количества людей и от каждого из них зависит успех спектакля. Прежде всего, берется какой-то образец литературы за основу, но текст – это одно, а игра на сцене – это другое. Дальше вступает в игру воображение продюсера – он видит все действо под неким определенным углом и свое видение он должен донести до актеров.

Актеры в свою очередь должны не просто прочитать и понять текст, а прожить жизнь своего героя, почувствовать его, побывать в чужой жизни. Играть на сцене, я думаю, гораздо труднее, чем в кино. А в кино снимают много дублей, а когда актер выходит на сцену в театре, он имеет только один шанс, чтобы убедить зрителей в правдивости действа. У него должно быть идеально все: речь, жесты, мимика, тембр голоса, интонация. Он должен сказать зрителям свои слова так, чтобы они видели не актера, а персонажа, чтобы они поверили. Это очень сложно!

Для того, чтобы поставить спектакль, надо также иметь надлежащие костюмы. Сюда привлекаются дизайнеры и костюмеры, которые в одежде для актеров должны отразить описываемую эпоху, передать положение персонажей – бедные они или богатые? В какое время они жили? Аккуратные они или не очень? Когда зритель видит нового персонажа на сцене – он должен понять, кто это и хотя бы с первого взгляда попытаться предвидеть его назначение. Декорации, музыка, свет – все это тоже имеет большое значение. Время, удачное звуковое сопровождение усиливает общее впечатление от спектакля.

Итак, театр – очень сложный вид искусства, но почему-то сегодня не является очень популярным. Сегодня театр вытесняется фильмами, люди массово посещают кинотеатры, а не театры, кроме того, любимые фильмы можно смотреть и дома, в Интернете. А поход в театр для большинства кажется чем-то скучным и неинтересным.

Можно предположить, что это из-за того, что никто не заинтересован в том, чтобы рекламировать театр, делать его более популярным. Кого приучают любить это искусство с детства, то есть частично это зависит от того, какие вкусы привили в семье.

Таким образом, театр – это прекрасно, интересно и полезно! Каждый человек должен хотя бы раз в жизни побывать в театре, увидеть настоящий спектакль. Лично для меня театр – это интересно. Я посещаю занятия в театральном кружке при школе, и мы время от времени устраиваем спектакли и принимаем участие в районных конкурсах, но своего театра в городе не имеем. Нам иногда устраивают экскурсии в столичных театрах. Это бывает очень редко, но оставляет невероятное впечатление. Моя театральная группа очень любит смотреть спектакли на большой сцене и представлять себя там! Наш кружковый руководитель пытается нас приобщить к этому искусству, всячески заинтересовывает нас в этом, она организует с нами спектакли, своими руками делает костюмы и декорации и мы ей очень благодарны за то, что она делает нас ближе к театру. Переведите текст

Источник

Новогоднее мероприятие на чувашском языке

Мĕн тери тĕнче хитре!

Лапка-лапка юр ҫăвать.

Мамăкпа витсе хурать.

Шухă ҫил канма пĕлмест,

Вăл хуҫать туратсене.

Хĕл Мучийĕ шеллемест,

Ҫил улать ытла та хытă,

Вĕҫтерет тăман тулта.

Пурпĕрех шкула ҫӱретпĕр,

Хĕл кунĕнчи ҫил-тăман

Чупса тухрăм урама

Кăвак тутăр пуҫăмра,

Сар ҫунашка айăмра.

Хĕл кунĕпе савăнать.

Юр ҫăвать, юр ҫавать,

Хура ҫĕре шуратать.

Атьăр ачасем,тухăр урама,

Тухăр урама, юр купалама.

Лапка-лапка юр ҫăвать,

Хура ҫĕре шуратать.

Хура ҫĕре шуратать,

Мамăк сарнăн туйăнать.

Хĕл Мучи (туйипе шаклаттарса) Сывă пурăнаҫҫĕ-и? Пире хапăл тăваҫҫĕ-и?

Юр пике. Сире савса,юратса ҫитĕмĕр ҫак уява.

Хĕл Мучи. Часах Сĕнĕ ҫул ҫитет,

Телейлĕ пултăр сирĕн чун.

Ташлăр, савнăр, выльăр, кулăр.

Пуян пултăр сирĕн ҫул.

Юр пике. Ҫĕн ҫул илсе килчĕ хаваслă уяв

«Салам»,-терĕ елка ирех ав паян.

Шкулта симĕс чăрăш паян хăнара.

Юрлар-ха халь юрă утса ун тавра.

«Хире те юр шуратнă»-юрă

Алăсене хыҫа пытарăр.

Кама алран ярса тытап

Ҫавна тӱрех (Ăна часах) шăнтса лартап.

Ай маттур та эсир, ачасем! Никама та шăнтса лартаймарăм.

(Хĕл Мучи кама та пулсан лектарсен ташлаттаратпăр)

Ташласан часах ăшнаҫҫĕ.

Сивĕрен те хăтăлаҫҫĕ.

Хĕл Мучи. Халĕ сире ҫакăн пек ĕҫ парас тетĕп. Ҫак сăвăсен вĕҫĕсене кам хăвăртрах тупать,ҫавă манран парне илет.

Х.М. Акă ҫитрĕ Ҫĕнĕ ҫул,

Ю.П.Акă ҫитрĕ Хĕл Мучи,

Х.М. Елка тавра ачасем,

Питĕ те маттур вĕсем.

Ю.П.Шурă юрĕ ҫурĕ,ҫурĕ,

Ачасем кулаҫҫĕ,чунтан …(савăнаҫҫĕ)

1) Ури ҫук, юр тăрăх чупать.(йĕлтĕр)

2) Ҫулла выртать,хĕлле пăр тăрăх чупать.(коньки)

3)Шурă ҫăлтăрсем алă ҫинче выртаҫҫĕ,

Шыв пулаҫҫĕ.(Юр пĕрчисем)

4) Шывра ҫуралать, шывран хăрать.(пăр, тăвар)

Юр пике.Ҫĕнĕ ĕмĕт-ҫĕнĕ ҫул,

Пирĕнпе выля та кул.

Хĕл Мучи. Юрларăмăр, ташларăмăр, тупмалли юмахсен тупсăмĕсене те тупрăмăр. Халĕ сăвăсем калама вăхăт ҫитрĕ.

Акă ҫитрĕ ҫĕнĕ ҫул.

Юрла, ташла, савăн, кул.

Инҫетри ҫурҫĕртен хăнана

Хĕл Мучи килсе ҫитрĕ паян.

Кам кăна пухăнман елкăна?

Мĕн тери ешĕл чăрăш пуян.

Тĕрлĕ тĕслĕ ҫап-ҫут теттесем

Чӱхенеҫҫĕ ҫинҫе йĕп ҫинче.

Капăр тумлă маттур ачасем

Савăнаҫҫĕ Ҫĕн ҫул каҫĕнче.

Акă ҫитрĕ Хĕл Мучи.

Юрăсем юрлатпăр, сăвăсем калатпăр,

Ҫитрĕ Хĕл мучи кулса,

Шур сухалне каҫăртса,

Юр пике пĕрлех пырать,

Ҫепĕҫ юрă шăратать.

Сар хĕвелĕн шевлисем,

Тăчĕҫ чăрăш тавралла,

Шур сухаллă Хĕл Мучи.

Кил пирĕнпе ташлама,

Кил пирĕнпе выляма.

Шур кĕпеллĕ юр пике,

Кил пирĕнпе юрлама,

Кил пирĕнпе выляма.

Хĕл Мучи хутаҫĕнче

Кишĕр пур-Мулкач валли,

Мăйăр пур-Пакша валли,

Пыл та пур-Упа вали.

Хĕл Мучи хутаҫĕнче

Премĕк пур-Петюк валли,

Пан улми-Ленук валли.

Ҫĕнĕ ҫулăм, ҫĕнĕ ҫулăм,

Эс телей кӱрсем пире,

Йăлкăштăр ялан йăл-кулă

Шурă шупăрлă хĕлле,

Тавтапуҫ сана чунтан!

Савăнăҫ вылять чунра.

Тантăшсем те тусăмсем,

Хĕл Мучипеле ташлар.

Ҫĕн ҫула ҫĕн телейпе,

Кĕтсе илер, савăнар,

Пур ҫынна та ыр сунар.

Хĕл Мучи. Юр пике,эсĕ мĕнле шутлатăн,парнесем салатма вăхăт-и?

Юр пике. Паллах вăхăт.Чи хаваслă самант ҫитрĕ.

Хĕл Мучи. Кил-ха хĕрĕм,пулăш мана.

Хĕл Мучи. Сывă пултăр Ҫĕнĕ ҫул!

Иртсе кайрĕ кивĕ ҫул!

Юр пике. Ак татах иртрĕ тепĕр ҫулталăк,

Килчĕ ҫитрĕ каллех ҫĕнĕ ҫул.

Юлтăн эс ырăпа асăнмалăх,

Манăҫми кивĕ ҫул, сывă пул!

Ҫĕнĕ ҫул, ҫĕнĕ савăнăҫ пирĕн,

Малаллах ăнтăлать чун-чĕре.

Ялтăрса килекен янкăр ирĕн

Илĕртет ҫут хĕвелĕ пире.

Хĕл Мучи. Ҫĕнĕ ҫул ҫитнĕ ятпа сире, тăвансем!

Юр пике. Пурне те ҫирĕп сывлăх,ăнăҫу, телей! Туслă пулăр,ачасем! Эпир сире пурне те саламлатпăр! Туслăх ĕмĕре пытăр!

Хĕл Мучи. Ҫире пурне те тату пурнăҫ сунатпăр.

Ҫĕнĕ ҫул ячĕпе,саламлатпăр!

Сывă пулăр! Телейлĕ пулăр!

Халĕ малалла савăнма, ташлама пултаратăр. Тепре тĕл пуличчен!

Источник

Электронлă вулавăш

Кĕнекесем

Кунта эсир кĕнекесен списокне куратăр. Вĕсене кĕртнĕ вăхăтпа йĕркеленĕ. Юлашкинчен кĕртнĕ кĕнекесем çулте, каярах кĕртнисем аяларах вырнаçнă.

Кĕнеке ячĕ çине пуснă хыççăн эсир унпа тĕплĕн паллашма пултаратăр: унта хайлавсен списокĕ пулĕ.

Полк ывӑлӗ

Хӗвел мулкачӗсем

Вӗре ҫӗлен

Вӗре ҫӗлен. В пересказе М.Д. Юмах. Хусан: Центральнӑй типографи, 1913. — 24 с.

Пахчапа мунча хуҫи

«Ялав» библитоеки, 6№, 6-мӗш кӑларӑм.

Василий Шукшин. Пахчапа мунча хуҫи.

Вырӑсларан Хветӗр Агивер куҫарнӑ.

Василий Алентей. Лаох. Хырсем ӗмӗрех ем-ешӗл. Повестьсем. Шупашкар: Чăваш АССР кĕнеке издательстви, 1970. — 93 с.

Ĕмĕр сакки сарлака. 5-мĕш кĕнеке

Мранька Н.Ф. Ĕмĕр сакки сарлака. Роман. 3-мĕш том. Шупашкар: Чăваш кĕнеке издательстви, 1989. — 687 с.

Паллă писателĕн революци умĕнхи чăваш халăх пурнăçне кăтартса паракан романĕ.

Ҫавраҫил

Пласкин Г. А. Çавраçил: Роман. — Шупашкар: Чăваш кĕнеке издательстви, 1993. — 288 с.

Автор хăйĕн произведенийăнче революци хыççăнхи чăваш ялĕн сăн-сăпатне, хресченсен инкек-синкеклĕ те йывăр пурнăçне ăстан ӳкерсе кăтартнă. Романти тĕп геройсем, чăн пурнăçран илнĕскерсем, куç умне чĕррĕн тухса тăраççĕ. Писатель нэп вă-хăчĕпе колхозсем йĕркелеме тытăннă тапхăра çĕнĕ куçпа пăхса хаклать.

Ĕмĕр сакки сарлака. 4-мĕш том

Мранька Н.Ф. Ĕмĕр сакки сарлака. Роман. 4-мĕш том. Шупашкар: Чăваш кĕнеке издательстви, 1989. — 608 с.

Паллă писателĕн революци умĕнхи чăваш халăх пурнăçне кăтартса паракан романĕ.

Пурнӑҫ утравӗсем

Дмитриев А.Г. (Ырьят) Пурнӑҫ утравӗсем. — Ульяновск, 2013. — 333 с.

Мӗн вӑл пурнӑҫ? Мӗн вӑл юрату? Этем ывӑл-хӗрне авалтанпах канӑҫ паман ыйтусем. Хуравӗсене кашни хӑйле парать. Анчах ку ансат ӗҫ мар. Автор ку е вӑл ыйтусене хӑй сӑввисемпе хайлавӗсенче чӗри витӗр кӑларса хуравлать.

Хум пӑшӑлтатӑвӗ

Карягина М.Ф. Хум пӑшӑлтатӑвӗ. Сӑвӑсем. — Шупашкар: П-п: «Пӑлхар», 1995. — 128 с.

Марина Карягинӑн чӑваш поэзийӗнчи хӑйне евӗр уҫӑмлӑ, ҫепӗҫ, пысӑк туйӑмлӑ сассине ҫак кӗнекене вуласан пӗлме пултаратӑр.

Источник

специалист в области арт-терапии

«В новый год – с новыми друзьями»

учитель начальных классов

МБОУ «Москакасинская СОШ»

Моргаушского района Чувашской Республики

Миронова Наталия Александровна

(Пуçламăш классемпе ирттермелли уявăн сценарийӗ)

Хĕрлĕ Калпак. Ырă кун, ачасем! Тинех Хĕл мучи шăнкăравларĕ, пурне те Çĕнĕ Çул уявне чĕнчĕ.

Кĕлпике. Ырă кун, Хĕрлĕ Калпак! Пирĕн уява хатĕрленмелле, икĕ пĕчĕк сар автан вара каллех вăрçаççĕ, çапăсаççĕ. Чарса пĕтермелле мар. Акă, курăр!

Эх, сăхаççĕ, эх касаççĕ пĕр-пĕрне куçран, пуçран.

Патак илтĕм те пĕрне хАваларăм кил енне:

«Мĕн пустуй çапăçмалла? Тус юлташлă пулмалла!»

(Сăвă вăхăтĕнче автансем пĕчĕк патаксемпе е хĕçсемпеле «çапăçаççĕ».)

Юрă «Икĕ пĕчĕк сар автан» (Юрă вăхăтĕнче автансем ташă композицине кăтартаççĕ.)

Хĕрлĕ Калпак (автансене). Эй, тусăмсем, сире вали Хĕл Мучи темле çыру парса янăччĕ. Те парас? Кашни кун вăрçатăр!

Автансем. Урăх вăрçмастпăр. Пар ĕнтĕ! (Вулаççĕ.)

«Манăн пĕчĕк тусăмсем!

Сирĕн çул – автан çулĕ çывхарса килет. Уява хăвăрăн пĕтĕм тусăрсене чĕнсе килме пултаратăр.Юрлăпăр, ташлăпăр, савăнăпăр.

Кĕçех çитĕп. Хĕл Мучи.»

Кĕлпике. Хĕл Мучи çитнĕ вăхăта тусăрсене чĕнсе ĕлкĕрес пулать.

1-мĕш автан. Пирĕн çулла вылянă туссем вăрманта пурăнаççĕ. Хĕлле вĕсен пурнăçĕ самаях улшăнать.

2-мĕш автан. Тен хăшĕ-пĕри çывăрма та выртрĕ пуль. Пĕлместпĕр.

Марук. Ачасем сире пулăшĕç. Асăннă чĕр-чунсем, кайăксем çинчен тĕрĕс каланă пулсан алă çупăпăр, тĕрĕс мар пулсан – урасемпе тапса систерĕр.

Хĕлле мулкач шурă тум тăхăннă.

Упа вара вăрман тăрăх уткаласа çÿрет.

Тилĕ çывăрма выртнă.

Ула такка вара хĕлле те чирлĕ йывăçсене сиплет.

Чĕкеçсемпе шăнкăрчсем пилеш çинче çырла çиеççĕ.

Кăсăясемпе салакайăксем сырăш патне пуçтарăнма юратаççĕ.

1-мĕш автан. Ăнлантăм, упапа чĕрĕпе вăратмалла. Тилĕпе мулкача тÿрех тĕл пулăпăр – вĕсем хĕлĕпех хăваламалла выляççĕ.

2-мĕш автан. Кайăк –туссем сырăша апат сапса парсан хăйсемех вĕçсе килĕç.

Хĕрлĕ Калпак. Сирĕнпе вăрмана эпир те пырăпăр. Хĕл Мучин асамлă арчинче асамлă юр пĕрчи пур. Вăл пире çул кăтартса пырĕ.

Автансем. Мĕнле асамлă юр пĕрчи тата вăл?

Кĕлпике. Ун çинчен юрăран пĕлме пулать.

Хĕр ача. Курăр, юр çума та пуçларĕ.

Упа. Мĕн шавлатăр? Çывăрма памастăр!

Чĕрĕп. Паян вăрманта иртенпех шăв-шав. Çĕнĕ Çул уявĕ çитмерĕ пуль те?

1-мĕш автан. Салам, тусăмсем. Уяв çав, уяв. Çĕнĕ Çул уявĕ çывхарса килет. Эсир вара çывăрса выртатăр.

2-мĕш автан. Пирĕн çул çитсе пырать – автан çулĕ. Çавăнпа пурне те уява чĕнсе çÿретпĕр.

Упапа чĕрĕп. Эпир хаваспах пырăпăр.

Упа. Ман пĕр катка пыл илес. Хăнана пуш алăпа çÿремеççĕ. («Пыл катки» йăтать.)

Чĕрĕп. Эпĕ вара пĕр кутамкка пан улми илĕп. (Çурăм хыçне кутамкка çакать.)

1-мĕш автан. Çывăхра мулкача курмарăр-и?

Хĕрлĕ Калпак. Ав çав чăрăш хыçĕнче кĕске хÿре ларать маар-и?

Кĕлпике. Тен тилĕрен пытаннă?

Автансем (чăрăш патне ик енчен пыраççĕ). Мулкач тус, салам! Тух-ха чăрăш хыçĕнчен. Тен эс такамран пытаннă?

Мулкач (салху). Салам… Тилĕрен пытантăм çав.

1-автан. Ан хăра, сана паянхи кун никам та тивмĕ. Паян Хĕл Мучи пурне те уява пуçтарма хушрĕ. Сана та чĕнетпĕр.

Тилĕ. Эпĕ кунтах-ха. Мулкача тытса çисе ярас терĕм те. (Хырăмне шăлкалать.)

Хĕрлĕ Калпак. Паян Çĕнĕ Çул уявĕ пулнине манса кайнă эс, Тилĕ тус!

Кĕлпике. Мулкачпа туслаш, ăна ан хăрат. Сана валли Хĕл Мучипе Юр Пике тутлă канфет хатĕрленĕ.

Тилĕ. Канфе-ет… Апла пулсан лайăх. Юрĕ эппин, килĕшмелле, мулкача тытмăп.

1-мĕш автан. Эй, уйăпсемпе кăсаясем, çерçисем! Акă сире валли çăкăр тĕпренчĕкĕсем. Хамăр юратнă кĕрпене те сире вали илсе килтĕмĕр.

2-автан. (Сырăша çăкăр тĕпретсе хурать.) Акă вĕçсе те килчĕç. Вĕсене те пĕрле уява илсе каяр.

Марук. Сырăша хамăр чăрăш çине çакар.

Автансем. Тинех пурте те пуçтарантăмăр. Атьăр уява!

Юрă «Шăнкăравсем» (Пурте пĕрле юрлаççĕ.)

Номер материала: ДБ-1299541

Не нашли то что искали?

Вам будут интересны эти курсы:

Оставьте свой комментарий

Подарочные сертификаты

Ответственность за разрешение любых спорных моментов, касающихся самих материалов и их содержания, берут на себя пользователи, разместившие материал на сайте. Однако администрация сайта готова оказать всяческую поддержку в решении любых вопросов, связанных с работой и содержанием сайта. Если Вы заметили, что на данном сайте незаконно используются материалы, сообщите об этом администрации сайта через форму обратной связи.

Все материалы, размещенные на сайте, созданы авторами сайта либо размещены пользователями сайта и представлены на сайте исключительно для ознакомления. Авторские права на материалы принадлежат их законным авторам. Частичное или полное копирование материалов сайта без письменного разрешения администрации сайта запрещено! Мнение администрации может не совпадать с точкой зрения авторов.

Источник

В чувашских деревнях до сих пор проводят старинный праздник Сорхори (Сурхури). Это – первый праздник календарного цикла – чувашский Новый год. Название праздника можно перевести, как макушка темноты. «Сор» – вершина, «хора» – темно. Аналогичный праздник Карачун есть у мадьяров. Болгары, которые пришли на Балканы с Поволжья, также отмечают эту ночь. Смысл всех обрядов состоит в том, чтобы помочь свету перебороть самую длинную ночь в году.

Праздник отмечался в период зимнего солнцестояния, по времени проведения праздник совпадает с христианским Рождеством, а, поскольку, Чувашия – христианская республика, обычаи православия сегодня тесно переплелись с древними языческими. Конечно, сейчас праздник отмечается больше для развлечения, а вот в старину проводили обряды, которые должны были обеспечить хороший урожай и приплод скота в новом году. Чуваши всегда занимались земледелием и каждому крестьянину, конечно, хотелось получить хороший урожай. Традиционный напиток у чувашей – пиво и его заранее готовили к праздникам, Сорхори – не исключение. Обязательным угощение на этот праздник был пирог с горохом.

После катания на горках детишки обходили все дома в деревне, поздравляя с праздником и пели песенки, ожидая угощения. Хозяева обычно приветливо встречали маленьких гостей, угощали пирогами и обсыпали семечками, горохом, чтобы год был благополучным. Песенки были, например, такие: наступило Сорхори, приготовьте пироги, не дадите пирога – ногу подвернет овца, а дадите пироги – нет болезни у ноги (вольный перевод с чувашского).

Взрослые тоже ходили в гости и угощали друг друга пирогами, пивом, желали добра и благополучия. Известны и различные приметы и гадания, которые пришли из глубины веков и сохранились сегодня. В Сорхори обязательно обращали внимание, кто первым переступит порог дома. Считалось, если первым в дом зайдет мальчик или мужчина, то корова принесет бычка; если девочка или женщина — то телочку. Примечали и то, какая будет погода в этот день. Если снег идет, значит, год будет урожайным.

Молодежь ближе к вечеру собиралась в доме у какой-нибудь одинокой старушки, приносили продукты, кто, что может, девушки к этому дню варили пиво хĕр сăри. Сначала девушки накрывали стол, занимались рукоделием, а затем приходили и парни. Тогда и начиналось веселье. Парни и девушки знакомились, присматривали себе пару, пели праздничные песни, плясали, устраивали игры и гадали. Праздник длился целую неделю с 7 по 13 января.

Каждому хотелось заглянуть в будущее, поэтому распространены были разного рода гадания. Например сорăх тытни (ловля овец). Девушки ближе к полуночи заходили в овчарню, ловили овцу и привязывали ленточку к ноге, а утром смотрели, какая овца попалась. Если овца была белой масти, то будущий супруг будет блондином, черной масти — брюнетом, серой — старым и седым.

Еще через ворота кидали валенки или сапоги. В какую сторону указывает носок — с той стороны будет жених или невеста. Парни тоже развлекались: надевали на голову ведро и выходили в открытые ворота. Если парень выйдет в ворота, не задевая — в наступающем году женится, заденет — еще долго будет ходить холостым.

Так встречали Новый год с играми и гаданиями, На святочной неделе с 14 по 19 января по деревне ходили ряженые. Они должны были разогнать всю нечисть из деревни, поэтому ряженые ходили с кнутом, которым ударяли перед собой. Сейчас тоже считается, что звон церковного колокола в день Крещения изгоняет зло только с улиц, а из дома его могут изгнать только ряженые. Рядились чаще всего в лохмотья и в вывернутую наизнанку шубу и ходили по деревне, пели, плясали, днем гуляли по улице, вечером расходились по домам. Ряженые на лица надевали маски, чтобы никто не узнал их. Маски делали из коры дерева, лыка, всего, что попадется под руку. А после Крещения ряженые больше не ходили по улицам, новогодние праздники завершались.

Источник