Фанис Яруллин иҗаты
Фанис Яруллин – күп кырлы иҗат кешесе. Ул – шагыйрь, прозаик, драматург, журналист
Әсәрләре
(Хикәя кыскартып алынды.)
Кечкенә чакта Гадилә белән Шөһрәт бергәләп су коенырга бик яраталар иде. Әниләренең эшкә киткәннәрен генә саклап торалар да, әллүк Каран буена. Камышлар арасыннан кыр үрдәкләрен табып булмаган шикелле, аларны да эзләп таба алмыйсың. Иреннәре күгәргәнче, тешләре тешкә бәрелгәнче судан чыкмый алар. Гадилә йөзәргә бик ярата иде.
– Кара әле, Шөһрәт, мин әнә теге төнбоек яфрагына кереп утырсам, күтәрә алыр идеме икән? – ди ул.
– Юләр, әллә үзеңне бик җиңел дип беләсеңме? Төнбоек яфрагы түгел, мин дә көчкә күтәрәм бит сине.
– Синең мине күтәреп караганың да юк әле.
– Теге чакта, аягыңа пыяла кадалгач, кем апкайтты соң? Алар шулай сөйләшеп утыралар. Аннан кыз тагын сорау бирә:
– Шөһрәт, нишләп агачлар суда батмый да, кешеләр бата, ә?
– Мин каян белим. Кеше җанлы бит, шуңа батадыр. Гәпләшеп утырганнан соң, алар тагын су коеналар, комда кызыналар. Тәннәренә җылы кергәнче генә яр башында утыралар да күлгә яңадан кереп китәләр. Күлдән төнбоек чәчәкләре җыялар. Гадилә ак төнбоекларны бик ярата. Ул яр башына менеп, бер ноктага карап утыра-утыра да, еракта матур чәчәк күреп, кинәт күлгә сикерә. Йөзү тәмен белгәч, үзеңнең батмаячагыңа тәмам ышангач, һаман саен эчкәрәк керәсе, ераккарак колач саласы килә бит. Гадиләне дә сихри ераклык, күл эчендәге гүзәллек үзенә тарта.
Бервакыт Гадилә күп итеп төнбоек чәчәкләре җыярга уйлады. Күл өстендә сарылы-аклы төнбоек шулкадәр күп, әйтерсең зәңгәр күлгә янып торган йолдызлар таратып ташлаганнар. Гадилә шул җем-җем итеп торучы йолдыз-чәчәкләрне өзеп ала да чәчләренә кадый, өзеп ала да чәчләренә кадый. Ә чәчәкләр эчкәрәк кергән саен матуррак. Вак дулкыннар өсләрен су белән коендырып та китсәләр, алардан да гүзәл, алардан да соклангыч нәрсә юк төсле. Яр өстеннән караганда Гадилә төнбоеклар арасыннан күренми дә диярлек. Чәченә күп итеп чәчәкләр кадагач, үзе дә чәчәк бәйләменә охшап киткән. Шөһрәт аны күздән ычкындырмаска тырыша. Һәр хәрәкәтен күзәтә. Кыз ераккарак китә башласа:
– Бик эчкә кермә, Гадилә, – дип кисәтеп куя. Ә Гадилә аның саен киреләнә. Хәле беткәнен сизсә дә, кире борылып чыгарга уйламый. Әнкәсенең тешләре шикелле ак чәчәкләр, аны үзенә чакыргандай, әкрен генә тирбәләләр. Иң матурын, иң агын өзим ди торгач, ул тәмам арый. Салкын суда озак булгангамы, аякларын көзән җыера башлый. Шөһрәт Гадиләнең бер батып, бер калкып маташканын күреп, күлгә ташлана. Ул килеп җиткәнче, кыз арудан һәм куркудан аңын югалткан һәм шактый гына күләмдә су йотып өлгергән була. Шөһрәт аны көч-хәл белән генә ярга алып чыга. Ләкин Гадиләдә җан әсәре булмый.
– Гадилә үлде, Гадилә үлде! – дип кычкыра-кычкыра, печәнчеләр янына чаба Шөһрәт. Колхозчылар килеп, Гадиләгә ясалма сулыш алдыралар. Озак, бик озак азапланганнан соң гына кызга җан керә. Аны атка салып алып китәләр.
Берничә көннән инде тәмам терелеп өлгергән Гадилә Шөһрәтләргә килеп керде:
– Әйдә, Шөһрәт, сине әти чакырды.
– Нигә?
– Кергәч белерсең.
Шөһрәт, Гадиләнең батуында үзен гаепле санаганлыктан, курка-курка гына кыз артыннан иярде. Ләкин аның куркуы юкка икән.
– Герой керде, герой, – дип каршылады аны Гадиләнең әтисе.
– Мин нинди герой булыйм ди, Илгиз абый.
– Кызны үлемнән коткаргансың бит. Маладис икәнсең. Герой дими сине кем дисең инде. Шуның өчен үзеңә бер нәрсә алып җиппәрдем әле. Беләсеңме? – Кәчтүм-чалбар! Кәчтүмнең дә ниндие әле! Менә дигән егетләрские. Товары да шыгырдап тора.
Гадиләнең әтисе гомер буе сатучы булып эшләгәнлектән, һәрнәрсәне шулай мактарга өйрәнгән иде. Әлеге костюмны да төрлечә мактый-мактый, Шөһрәт тирәсендә бөтерелгәли башлады.
– Яле, егет, уз киемнәреңне сал да, менә бу лавсан кәчтүмне киеп җиппәр. Әйдә-әйдә, беркемнән дә оялма. Биредә чит кешеләр юк.
– Минем кәчтүм бар инде, Илгиз абый.
– Бар өстенә бар сыя ул. Шундый зур батырлык эшлә дә, понимаешь, бүләк тә алма ди. Аннан нәрсә була ул? Әллә соң кәчтүм ошамыймы?
– Ошый да.
– Ошагач, давай ки!
Шөһрәт Илгиз абыйсының сүзен тыңламый булдыра алмады. Ничек шундый шәп костюмнан баш тартасың инде? Андый костюм беркемдә дә юк бит. Ә Шөһрәттә булачак.
Шөһрәт Гадиләләрдән тәэсирләнеп чыкты. Гадиләне судан тартып чыгаруны зур батырлыкка санап, чын күңелдән рәхмәт әйтүләре һәм кыйммәтле костюм бүләк итүләре Шөһрәтне нык дулкынландырды. Озак кына ул күңелле кичерешләр тәэсирендә йөрде. Ә инде бу вакыйга онытыла башлагач, авылда корреспондент дип даны чыккан, район газеталарында уймак кадәр мәкаләләр бастыручы Рәмил моны куертып җибәрде. Беркөннәрне ул, аркасына фотоаппарат асып, кулына блокнот тотып, Шөһрәтләргә килеп керде.
– Ну, Шөһрәт, сиңа исемне белеп тә кушканнар икән. Минем аркада син шөһрәт казаначаксың, – диде ул.
– Миңа бернәрсә дә кирәкми, – диде Шөһрәт турсаеп, чөнки очраган бер кешенең үзенә төртеп күрсәтүләреннән һәм артык мактау сүзләреннән туйган иде.
Рәмил үзенең шактый калын блокнотына Шөһрәтнең «җавапларын» язып утырды. Озак та үтми ул язып җибәргән мәкаләләр район һәм республика газеталарында басылып чыкты. Газетаның шул ук санында аның «Суга батучыны коткарган өчен» медале белән бүләкләнүе турында указ да бар иде. Бу кинәт килгән дан малайны әллә нишләтеп җибәрде.
Дан иярле булмаса да, кайберәүләр аңа атланырга, шуның белән тормыш юлындагы барлык киртәләрне сикереп чыгарга телиләр. Шөһрәт исә бу атка үзе атланмады, ияргә аны башкалар утыртты. Тик аннан ни файда? Үзе дә аңламастан эшләп ташлаган батырлыгы аны башка балалардан аерды.
Шөһрәт үсте. Кайчандыр аның батырлыгы турында язып чыккан газета битләре саргайды һәм килгән бер кешегә бармак бите белән төртә-төртә укып күрсәтүләрдән тәмам тузды. Хәрефләр җуелды. Газета битендәге сүзләр җуелса да, Шөһрәт күңелендә ул һаман сакланды.
Гадиләне ул үзенә бурычлы дип саный башлады. Шул хакта кызның исенә төшергәләүдән дә тартынмады. Бервакыт ул ничәнчедәр класста укыганда:
– Гадилә, өйгә эшләрне эшләдеңме? – дип килеп керде.
– Эшләдем.
– Кая алайса миңа дәфтәреңне бир. Тиз генә күчереп куйыйм.
– Ничек инде сиңа дәфтәр бирим? Аңламасаң сора, аңлатырмын. Ә кешедән күчерү гаделсезлек бит.
– Синең аңлатканнарыңны тыңлап торырга вакытым юк. Малайлар белән тауга менәбез.
– Алайса, кайткач килерсең.
– Икешәр тапкыр килергә үзеңне кем дип белдең? – дип кызып китте Шөһрәт. Ул бу минутта үзен кимсетелгән, кыерсытылган итеп тойды. – Әле килгәнемә рәхмәт әйт. Үзеңнең миңа бурычлы икәнеңне онытма.
Гадиләнең өстенә утлы кисәү ыргыттылармыни? Кызу булып китте. Шөһрәт авызыннан мондый сүзләр элек тә ишеткәләсә дә, һаман үзенең дөньяда яшәве белән кешегә бурычлы икәненә күнегеп җитә алмый иде ул. Акылы, җаны моңа каршы төшә. Ул үзе кемгә дә булса яхшылык итсә, шуны кешенең исенә төшерергә чын-чынлап ояла. Башкаларны да үзе кебек итеп күз алдына китергәнлектән, адым саен Шөһрәтнең үз яхшылыгы турында тукып торуы кызны рәнҗетә иде.
– Мә, оялмасаң күчер, – дип, дәфтәрен атты ул Шөһрәткә.
– Оялырга, мин кеше әйберен урламаган, – диде Шөһрәт.
Фәнис Яруллин. АК ТӨНБОЕК
Кечкенә чакта Гадилә белән Шөһрәт бергәләп су коенырга бик яраталар иде. Әниләренең эшкә киткәннәрен генә саклап торалар да, әллүк Каран буена. Камышлар арасыннан кыр үрдәкләрен табып булмаган шикелле, аларны да эзләп таба алмыйсың. Иреннәре күгәргәнче, тешләре тешкә бәрелгәнче судан чыкмый алар. Гадилә йөзәргә бик ярата иде.
– Кара әле, Шөһрәт, мин әнә теге төнбоек яфрагына кереп утырсам, күтәрә алыр идеме икән? – ди ул.
– Юләр, әллә үзеңне бик җиңел дип беләсеңме? Төнбоек яфрагы түгел, мин дә көчкә күтәрәм бит сине.
– Синең мине күтәреп караганың да юк әле.
– Теге чакта, аягыңа пыяла кадалгач, кем апкайтты соң? Алар шулай сөйләшеп утыралар. Аннан кыз тагын сорау бирә:
– Шөһрәт, нишләп агачлар суда батмый да, кешеләр бата, ә?
– Мин каян белим. Кеше җанлы бит, шуңа батадыр. Гәпләшеп утырганнан соң, алар тагын су коеналар, комда кызыналар. Тәннәренә җылы кергәнче генә яр башында утыралар да күлгә яңадан кереп китәләр. Күлдән төнбоек чәчәкләре җыялар. Гадилә ак төнбоекларны бик ярата. Ул яр башына менеп, бер ноктага карап утыра-утыра да, еракта матур чәчәк күреп, кинәт күлгә сикерә. Йөзү тәмен белгәч, үзеңнең батмаячагыңа тәмам ышангач, һаман саен эчкәрәк керәсе, ераккарак колач саласы килә бит. Гадиләне дә сихри ераклык, күл эчендәге гүзәллек үзенә тарта.
Бервакыт Гадилә күп итеп төнбоек чәчәкләре җыярга уйлады. Күл өстендә сарылы-аклы төнбоек шулкадәр күп, әйтерсең зәңгәр күлгә янып торган йолдызлар таратып ташлаганнар. Гадилә шул җем-җем итеп торучы йолдыз-чәчәкләрне өзеп ала да чәчләренә кадый, өзеп ала да чәчләренә кадый. Ә чәчәкләр эчкәрәк кергән саен матуррак. Вак дулкыннар өсләрен су белән коендырып та китсәләр, алардан да гүзәл, алардан да соклангыч нәрсә юк төсле. Яр өстеннән караганда Гадилә төнбоеклар арасыннан күренми дә диярлек. Чәченә күп итеп чәчәкләр кадагач, үзе дә чәчәк бәйләменә охшап киткән. Шөһрәт аны күздән ычкындырмаска тырыша. Һәр хәрәкәтен күзәтә. Кыз ераккарак китә башласа:
– Бик эчкә кермә, Гадилә, – дип кисәтеп куя. Ә Гадилә аның саен киреләнә. Хәле беткәнен сизсә дә, кире борылып чыгарга уйламый. Әнкәсенең тешләре шикелле ак чәчәкләр, аны үзенә чакыргандай, әкрен генә тирбәләләр. Иң матурын, иң агын өзим ди торгач, ул тәмам арый. Салкын суда озак булгангамы, аякларын көзән җыера башлый. Шөһрәт Гадиләнең бер батып, бер калкып маташканын күреп, күлгә ташлана. Ул килеп җиткәнче, кыз арудан һәм куркудан аңын югалткан һәм шактый гына күләмдә су йотып өлгергән була. Шөһрәт аны көч-хәл белән генә ярга алып чыга. Ләкин Гадиләдә җан әсәре булмый.
– Гадилә үлде, Гадилә үлде! – дип кычкыра-кычкыра, печәнчеләр янына чаба Шөһрәт. Колхозчылар килеп, Гадиләгә ясалма сулыш алдыралар. Озак, бик озак азапланганнан соң гына кызга җан керә. Аны атка салып алып китәләр.
Берничә көннән инде тәмам терелеп өлгергән Гадилә Шөһрәтләргә килеп керде:
– Әйдә, Шөһрәт, сине әти чакырды.
– Нигә?
– Кергәч белерсең.
Шөһрәт, Гадиләнең батуында үзен гаепле санаганлыктан, курка-курка гына кыз артыннан иярде. Ләкин аның куркуы юкка икән.
– Герой керде, герой, – дип каршылады аны Гадиләнең әтисе.
– Мин нинди герой булыйм ди, Илгиз абый.
– Кызны үлемнән коткаргансың бит. Маладис икәнсең. Герой дими сине кем дисең инде. Шуның өчен үзеңә бер нәрсә алып җиппәрдем әле. Беләсеңме? – Кәчтүм-чалбар! Кәчтүмнең дә ниндие әле! Менә дигән егетләрские. Товары да шыгырдап тора.
Гадиләнең әтисе гомер буе сатучы булып эшләгәнлектән, һәрнәрсәне шулай мактарга өйрәнгән иде. Әлеге костюмны да төрлечә мактый-мактый, Шөһрәт тирәсендә бөтерелгәли башлады.
– Яле, егет, уз киемнәреңне сал да, менә бу лавсан кәчтүмне киеп җиппәр. Әйдә-әйдә, беркемнән дә оялма. Биредә чит кешеләр юк.
– Минем кәчтүм бар инде, Илгиз абый.
– Бар өстенә бар сыя ул. Шундый зур батырлык эшлә дә, понимаешь, бүләк тә алма ди. Аннан нәрсә була ул? Әллә соң кәчтүм ошамыймы?
– Ошый да…
– Ошагач, давай ки!
Шөһрәт Илгиз абыйсының сүзен тыңламый булдыра алмады. Ничек шундый шәп костюмнан баш тартасың инде? Андый костюм беркемдә дә юк бит. Ә Шөһрәттә булачак.
Шөһрәт Гадиләләрдән тәэсирләнеп чыкты. Гадиләне судан тартып чыгаруны зур батырлыкка санап, чын күңелдән рәхмәт әйтүләре һәм кыйммәтле костюм бүләк итүләре Шөһрәтне нык дулкынландырды. Озак кына ул күңелле кичерешләр тәэсирендә йөрде. Ә инде бу вакыйга онытыла башлагач, авылда корреспондент дип даны чыккан, район газеталарында уймак кадәр мәкаләләр бастыручы Рәмил моны куертып җибәрде. Беркөннәрне ул, аркасына фотоаппарат асып, кулына блокнот тотып, Шөһрәтләргә килеп керде.
– Ну, Шөһрәт, сиңа исемне белеп тә кушканнар икән. Минем аркада син шөһрәт казаначаксың, – диде ул.
– Миңа бернәрсә дә кирәкми, – диде Шөһрәт турсаеп, чөнки очраган бер кешенең үзенә төртеп күрсәтүләреннән һәм артык мактау сүзләреннән туйган иде.
Рәмил үзенең шактый калын блокнотына Шөһрәтнең «җавапларын» язып утырды. Озак та үтми ул язып җибәргән мәкаләләр район һәм республика газеталарында басылып чыкты. Газетаның шул ук санында аның «Суга батучыны коткарган өчен» медале белән бүләкләнүе турында указ да бар иде. Бу кинәт килгән дан малайны әллә нишләтеп җибәрде.
Дан иярле булмаса да, кайберәүләр аңа атланырга, шуның белән тормыш юлындагы барлык киртәләрне сикереп чыгарга телиләр. Шөһрәт исә бу атка үзе атланмады, ияргә аны башкалар утыртты. Тик аннан ни файда? Үзе дә аңламастан эшләп ташлаган батырлыгы аны башка балалардан аерды.
Шөһрәт үсте. Кайчандыр аның батырлыгы турында язып чыккан газета битләре саргайды һәм килгән бер кешегә бармак бите белән төртә-төртә укып күрсәтүләрдән тәмам тузды. Хәрефләр җуелды. Газета битендәге сүзләр җуелса да, Шөһрәт күңелендә ул һаман сакланды.
Гадиләне ул үзенә бурычлы дип саный башлады. Шул хакта кызның исенә төшергәләүдән дә тартынмады. Бервакыт ул ничәнчедәр класста укыганда:
– Гадилә, өйгә эшләрне эшләдеңме? – дип килеп керде.
– Эшләдем.
– Кая алайса миңа дәфтәреңне бир. Тиз генә күчереп куйыйм.
– Ничек инде сиңа дәфтәр бирим? Аңламасаң сора, аңлатырмын. Ә кешедән күчерү гаделсезлек бит.
– Синең аңлатканнарыңны тыңлап торырга вакытым юк. Малайлар белән тауга менәбез.
– Алайса, кайткач килерсең.
– Икешәр тапкыр килергә үзеңне кем дип белдең? – дип кызып китте Шөһрәт. Ул бу минутта үзен кимсетелгән, кыерсытылган итеп тойды. – Әле килгәнемә рәхмәт әйт. Үзеңнең миңа бурычлы икәнеңне онытма.
Гадиләнең өстенә утлы кисәү ыргыттылармыни? Кызу булып китте. Шөһрәт авызыннан мондый сүзләр элек тә ишеткәләсә дә, һаман үзенең дөньяда яшәве белән кешегә бурычлы икәненә күнегеп җитә алмый иде ул. Акылы, җаны моңа каршы төшә. Ул үзе кемгә дә булса яхшылык итсә, шуны кешенең исенә төшерергә чын-чынлап ояла. Башкаларны да үзе кебек итеп күз алдына китергәнлектән, адым саен Шөһрәтнең үз яхшылыгы турында тукып торуы кызны рәнҗетә иде.
– Мә, оялмасаң күчер, – дип, дәфтәрен атты ул Шөһрәткә.
– Оялырга, мин кеше әйберен урламаган, – диде Шөһрәт.
Фәнис Яруллин иҗаты
Әлеге сайт Татарстанның халык шагыйре Фәнис Яруллинга багышланган. Монда сез аның тормыш юлы, иҗаты белән таныша аласыз.
Шигырьләре
«Син киттең дә. »
Син киттең дә
күңелем буп-буш калды,
Бөтен яме бетте дөньяның.
Канатлары сынган кош шикелле,
Бәргәләнде ап-ак хыялым.
Төн елгасын йөзеп чыга-чыга,
Көчем бетеп, арып егылдым.
Ярда син юк, әкрен генә үксеп,
Ялгыз талга барып сыендым.
Салкын җилгә күкрәгемне ачтым:
— Суытыгыз минем йөрәкне.
Җилләр кинәт кайнарланып китте,
Өтеп-өтеп алды күкрәкне.
Иренемдә елмаюлар сүнде,
Йөзләремнән качты яктылык.
Күңел кылы, өзеләм-өзеләм диеп,
Бар көченә куйды тартылып.
Ә бит, юкса, шаярудан гына
Киткән кебек идем кабынып.
Хыяллардан учак яга-яга
Яшәрмендер, ахры, сагынып.
2002.
Яшерен хәзинә
Яшерен булуы белән кадерле
(Цикл)
Безнең сөю туган чагында ук
Хөкем ителгән иде бит үлемгә.
Ул көннәрнең килеп җитәчәген
Кертеп карамадык күңелгә.
Бер савыттан эчтек сөю утын,
Берничә кат кердек бер суга.
Йөрәкләрдә урын калдырмадык
һичбер төрле шиккә, борчуга.
Ул көн җитте! Олы бер учакның
Очкыннары бетте чәчелеп.
Ярый әле бер чаткысын урлап
Күкрәгемә куйдым яшереп.
Миннән башка беркем белми аны,
Белмәүләре бигрәк хәерле:
Ул бит миңа сер булуы белән,
Яшерен булуы белән кадерле.
2002.
Ялкау ялы
Әти әйтә: «Әй, улым,
Бигрәк әллә нинди син.
Эш турында әйтмим дә,
Ял итә дә белмисең».
Ял итәргә аңарга
Нинди белү кирәктер?!
Минем кебек ял иткән
Болай да бик сирәктер.
Көннәр буе өйдә мин,
Ятамын гел диванда.
Телевизор карыймын
Мультфильмнар булганда.
Йөгермимен, чапмыймын,
Сазга батып кайтмыймын.
Чапсын әйдә юләрләр,
Мин аякны саклыймын.
Киерелеп, сузылып
Ял итәм дә ял итәм.
Әнә шулай ял итеп,
Кай көнне арып бетәм.
Бәйләнәләр гел юкка,
Кызык та бу өлкәннәр.
Әйтерсең лә үзләре
Миннән шәп ял иткәннәр.
Үзенә йотып иң зур хәбәрен
Күп иде, күп сиңа әйтер сүзләр.
Ул сүзләрнең кайнар ташкыны
Тыннарымны минем кыса иде,
Чыгам-чыгам диеп, ашкынып.
Канат ярган кошны чыгармыйча
Саклап тоткан кебек ояда,
Йөрттем-йөрттем дә мин сүзләремне,
Ыргыттым бер ташлы кыяга.
Шул чагында ташлар ярылды да
Чишмә бәреп чыкты ургылып.
Дулкыннары чапты синең арттан,
Әллә нинди ярсу җыр булып.
Син юындың әнә шул чишмәдә,
Суын эчтең ятып түшеңә.
Сиздең шунда: тамырларың буйлап
Ут йөгерде синең эчеңә.
Йөрәгеңә күчкән бу утларның
Аңламадың ләкин сәбәбен.
Акты-китте чишмә үзән буйлап,
Үзенә йотып иң зур хәбәрен.
1999.
Телефонный мәхәббәт
Безнең мәхәббәт бик кызык —
Телефонный мәхәббәт.
Сөйләшәбез, гөрләшәбез,
Әй җайлы соң, әй рәхәт.
Очрашырга йөрисе юк,
Ятасың өйдә генә.
Кәчтүм-чалбарың да тузмый,
Тора гел чөйдә генә.
Чәчәкләр сатып алмыйсың
Әз-мәз хезмәт хакыңа.
Ә бит пүчтәк чәчәкнең дә
Бәясе тиң алтынга.
Ачуланышкан чак булса,
Йөрмисең һич үпкәләп:
«Телефон өзелде», — дисең,
Тавыш китсә күпкәрәк.
Әй шәп инде бу телефон
Заманасына күрә —
Сине шәп егет иттерә,
Ямьсезлегең яшерә.
Хисләрне яшерен түгәбез,
Серле безнең мәхәббәт.
Шулай сер саклый белгәнгә
Телефонга мең рәхмәт.
2002.
Сорау билгесе
Син барасың, мин барамын,
Йөрәк яна, көн эссе.
Икебезнең арабызда
Бик зур сорау билгесе.
Сиңа карый — син дәшмисең,
Миңа карый — мин телсез.
Аралар якын булса да,
Сүзсез бару күңелсез.
Икебездән җавап көтә
Олы сорау билгесе.
Баш очыннан выжлап үтте
Кызган сөю сөңгесе.
2002
Син хаклы
Син нәрсә генә дисәң дә,
Бәхәсләшмим, син хаклы;
Минем яклаучыларым юк,
Ә яшьлек синең яклы.
Сагына-сагына
Белми идем шундый сөю барын,
Белми идем шундый хис барын.
Белми идем «сөям» дигән сүздә
Дөньядагы бөтен төс барын.
Ялгыш кына китереп бастың да син
Йоклап яткан вулкан өстенә,
Атты вулкан, атты киң офыклар
Манып җирне шәфәкъ төсенә.
Бәхет гомере бик тә кыска диеп,
Вулкан эчләренә ташландык.
Янган саен ныграк чистарындык,
Янган саен ныграк сафландык.
Ялкын телләренә баса-баса
Мендек мәхәббәтнең тавына.
Яшәрмен мин шушы мизгелләрне
Гомерем буе сагына-сагына.
2002.
Моннан соң беркемне сөймәм
Моннан соң беркемне сөймәм,
Дигән идең бит, йөрәк?
Тагын кем шырпы ташлады,
Нигә янасың дөрләп?
Инде бүтән һичбер кызга
Карамам дигән күзләр
Айкый төнге йолдызларны,
Синең карашын эзләп.
Беркемгә татлы сүз әйтмәм,
Дип антлар эчкән телем
Туктаусыз синең исемне
Кабатлап тора бүген.
2002
Кемдер өчен
Онытмассың диеп өметләнмим,
Онытырсың хәтта төсемне.
Башка хисләр бик тиз күмеп китәр
Ялгыш кына күргән төшеңне.
Онытырга теләмәгәндә дә
Оныттыра торган сәбәп бар:
Икебезне ике төрле итеп
Күрсәтә шул безнең сәгатьләр.
Сәгатьләрне дөресләп тә булыр,
Тик «дөресләп» булмас вакытны.
Кемдер өчен тәүге сөюләр бит
Кемдер өчен була актыккы.
2002.
Йолдызлар тезеп үтәрбез
Кояш кереп оялады
Тып-тын йөрәгемә.
Балкышы шаян нур булып
Чыкты йөзләремә.
Балкыйм, янам, дулкынланам
Яшьлегемә кайттым.
Алып менеп китте күккә
Ак канатлы атым.
Монда дөнья гел башкача,
Хисләр агымы кайнар.
Тамырларда дөрли-дөрли
Ага уттай каннар.
Җир белән күкләр кушылды,
Утлар белән сулар.
Йөрәккә кергән кояшта
Янды бер үк уйлар.
Ак канатлы ат өстендә
Йөрдем галәм иңләп.
Бу мизгелләр уйда мең кат
Кабатланыр әле:
Бөркет яки аккош булып
Канатланыр әле.
Йолдызлар тезеп үтәрбез
Сөю юлларына.
2002.
Гайни
Киткәннәрме соң майлап?
Урамнар бүген тайгак.
Булмаса да этүче,
Егыла һәрбер үтүче.
Мәктәптән кайта Гайни,
Аның аягы таймый.
Итекләре дагалы —
Аның шул шәп чак әле.
Күрә Гайни: бер чатта
Бер карт егылып ята.
Йөгереп бара, торгыза,
Тагын шактый юл уза.
Барган саен, отыры
Күбрәк очрый карт-коры.
Гайни кебек нык терәк
Бик күп кешегә кирәк.
Кычкыра шул чак Гайни:
— Минем аягым таймый,
Ябышыгыз кулларга,
Егылмассыз юлларда!
Арыганнар, талганнар,
Егылганнар, ауганнар —
Бар да аңа тотына,
Зур бәладән котыла.
Командирдай иң алдан
Әй басып килә Гайни!
Уң ягында ун бабай,
Сул ягында ун әби.
Бүләк итче
Бер көнеңне бүләк итче миңа,
Сорамыймын шуннан артыгын.
Өр-яңадан терелеп китсен әле
Үлеп бара торган шатлыгым.
Шатлык учак бит ул, ә учакка
Утын өстәп тору кирәкле.
Учак сүнмәсен дип, өзеп-өзеп,
Салып торам анда йөрәкне.
Йөрәк инде өзелеп бетеп бара,
Ягармындыр, ахры, җырларны.
Ә ягарга җырларым да бетсә,
Ни эшләргә калыр аннары?
Бер көнеңне бүләк итче миңа,
Синең нурың калсын өемдә.
Кабызырмын аны кояш итеп
Җанда кояш сүнгән көнемдә.
2002.
Әйбәт тә минем әби!
Ни тотса шуны булдыра —
Минем әбием шәп тә!
Аның эшләгән эшләрен
Бетералмам сөйләп тә.
Төймәне өздереп кайтсам,
Тагып бирә шалт кына.
Галстугымны югалтсам,
Табып бирә ялт кына.
Китапларны, дәфтәрләрне
Тикшереп, карап тора.
Ертылган битләре булса,
Тота да ябыштыра.
Тәмле сыйлар белән дә ул
Гел мине сыйлап тора.
Мин таратып ташлый торам,
Әбекәй җыйнап тора.
Күңелләре күтәрелә,
Бер ертыкны ямаса.
Минем өчен мәктәпкә дә
Барыр иде. яраса.
Килсә мәктәпкә берәрсе
Онытып кирәк китабын,
Уйлыймын шунда эчемнән:
Әбисе юк, мөгаен.
«Очраштырдың безне нигә. »
Очраштырдың безне нигә, язмыш,
Аерасын белгәч алдан ук?
Яраламый гына чыгамыни
Ике җанны тоташтырган ук?!
Озак канар әле ике йөрәк,
Төзәлсә дә калыр эзләре.
Карап торыр күктән мәхәббәтнең
Үпкә белән тулы күзләре.
«Аерылулар бездән тормый», — диеп
Төйсәк тә без ярсып күкрәкне.
Ышандыра алмабыз шул моңа
Ярадан кан тамган йөрәкне.
2002.
«Минем сагыну сезнең өегезгә. »
Минем сагыну сезнең өегезгә
Синнән алда кайтып җитәр дә,
Син керүгә, назлы песиең булып,
Күтәрттерер үзен җилкәңә.
Син назларсың аны «йомшагым» дип,
Кочагыңа алып сөярсең.
Беркемгә дә әйтмәс серләреңне
Аңа гына ышанып сөйләрсең.
Ә бер читтә Сөю карап торыр,
Бу күренешкә чиксез куанып.
Сагынуым калыр синең белән,
Йомшак чәчләреңә уралып.
Син сизмәссең берни, ә шулай да,
Чәчләреңә куйсаң кагылып.
Бер яктылык төшәр йөзләреңә,
Тәрәзәдән кергән Ай булып.
2002.
«Мәхәббәт — артык мәшәкать. »
Юк, юк, мәхәббәт турында
Сүз кузгатмагыз бүтән.
Әйтерләр: бу бичара да
Безнең күк юләр икән.
2002.
Творчество Ф.Яруллина
Описание презентации по отдельным слайдам:
«Только сильные духом добива-ются своих целей». Фанис Яруллин
Казан Яр Чаллы Народный поэт Татарстана Яруллин Фанис Гатауллович родился 9 февраля 1938 года в деревне Кызылъяр Бавлинского района Республики Татарстан.
Их, безнең Ык буйлары, Таллары ла, таллары! Сыбызгы ясап берсеннән Ярып сызгырып җибәрсәң, Уятырсың таңнарны.
Родители:отец –Гатаулла и мать –Бибигафифа.
На одном из спортивно-трени-ровочных занятий Ф. Яруллин сор-вался с турника и получил тяжёлую травму, на всю жизнь приковав-шую его к пос-тели.
В тяжелые времена с ним рядом всегда были его род-ные и близкие. Мать –Биби-гафифа, сестра –Хануза (1963г.)
В 1963 году окончил в Казани вечернюю среднюю школу рабочей молодежи и поступил на заочное отделение филологического факультета Казанского университета. Окончил его в 1970 году.
В 1964 году вышел первый поэтический сборник молодого поэта под названием «Я влюблен в жизнь» («Мин тормышны яратам»), тепло встреченный литературной общественностью и читателями.
В данный том вошли сказки, пьесы, повести и рассказы, на-писанные для детей.
Особой популярностью среди юных читателей пользуется повесть «Упругие паруса» («Җилкәннәр җилдә сынала», 1973), написанная на автобиографическом материале писателя. Повесть неоднократно переиздавалась, была переве-дена на русский и казахский языки.
« В любых ситуациях учись побеждать. Только сильные духом добиваются своих целей, только терпеливые достойны счастья».
Дөньяда һичбер җиңү дә Бирелми җиңел, ансат. Акны ак дип әйтергә дә Батырлык кирәк кайчак.
Добиться успехов ему помогли и учи-теля. Им он посвя-щает стихотворение “Вы самые прекрас-ные люди”, а компо-зитор Ахмат Хайрут-динов положил стихи на музыку. Килгән чакта башка авырлык, Җитми калса көч йә сабырлык, Сиздермичә ярдәм иткәнсез — Сез иң күркәм кеше икәнсез. Балаларның теле — кыңгырау, Гел чыңгылдый, ява мең сорау. Барысына да җавап биргәнсез — Сез иң гүзәл кеше икәнсез…
Тормышым авыр арба Йөгем гел артып бара, Арбам күптән туктар иде Мәхәббәт тартып бара.
За большие заслуги в развитии татарской литературы Указом Президента М.Шаймиева от 13 февраля 2001 года ему присвоено почетное звание «Народный поэт Республики Татарстан».
В разные годы конкурс был посвящен таким выдающимся личностям татарского народа, как Габдулла Тукай, Муса Джалиль, Гульшат Зайнашева. В 2009 году конкурс был посвящен татарскому поэту Фанису Яруллину.Конкурс проводится по следующим номинациям: вокал (песни, написанные на стихи Ф.Яруллина), художественное слово (произведения Ф.Яруллина), изобразительное искусство (рисунки, посвященные жизни и творчеству Ф.Яруллина).
Фанис Яруллин и сегодня много пишет. В его творческом багаже 46 книг, слова к 50 песням, тринадцать его пьес поставлено на сценах театров имени Галиаскара Камала, Карима Тинчурина, юного зрите-ля, в периодической печати постоянно публикуются его стихи, рассказы, очер-ки, статьи в переводах на русский, казах-ский, украинский, венгерский, болгар-ский и другие языки.
ИЗДАТЕЛЬСТВО: ТАТАРСКОЕ КНИЖНОЕ ИЗДАТЕЛЬСТВО, 2008 Г.В ДАННЫЙ ТОМ ВОШЛИ ПОВЕСТЬ «БЕСХРЕБЕТНЫЕ» («КЫЙБЛАСЫЗЛАР») И ПЬЕСЫ АВТОРА, ТОМ 2. ИЗДАТЕЛЬСТВО: ТАТАРСКОЕ КНИЖНОЕ ИЗДАТЕЛЬСТВО, 2007 Г. В ДАННЫЙ ТОМ ВОШЛИ СТИХИ, ПОЭМЫ И ПЕСНИ,ТОМ 1.
В 1 том вошли лучшие повести автора. Во 2 том вошли повести «Подарок», «Портрет», «Любовная пропасть», пьесы и эссе. В 3 томе рассказы писателя. Герои произведений сами строят свои судьбы, защищают Любовь, свое долгожданное Счастье. В 4 томе лирико-философские стихи. В них и боль, и любовь, и огонек надежды. В 5 том вошли поэмы, баллады, стихи автора.
28 августа 2010 года в селe Кызылъяр Бавлинского района РТ открыт Гуманитарный центр-музей писателя, народного поэта РТ, лауреата государ-ственных премий РТ им.М.Джалиля и Г.Тукая, кавалера ордена “Дружбы народов”, заслуженного работника культуры РТ Фаниса Яруллина.
Известный ученый Турции, профессор Мраморного университета Стамбула Надир Давлет посетил родину Ф.Яруллина и в память о нем, о его творчестве увез книги.
Гусамова Разина Файзулхаковна учитель татарского языка и литературы МБОУ «Малосуньская СОШ» Мамадышского района РТ
Использованная литература и интернет-ресурсы: 1.http://www.peoples.ru/art/literature/poetry/national/fanis_yarullin/ 2.http://www.museum.ru/N41362 3.http://festival.1september.ru/articles/54942 4.Даутов Р.Н.Писатели нашего детства:-Библиографический справочник.Книга первая. –Казань:Магариф,2006. –223с.
Номер материала: 116423052911
Не нашли то что искали?
Вам будут интересны эти курсы:
Оставьте свой комментарий
Итальянский учитель дал детям задание на лето и прославился
Время чтения: 4 минуты
Более 347 тысяч человек принимают участие в ЕГЭ по обществознанию
Время чтения: 1 минута
Всероссийский студенческий выпускной состоится 10 июля
Время чтения: 2 минуты
Иностранным студентам упростят пребывание в России
Время чтения: 1 минута
Дети воспринимают голосовых помощников как живых существ
Время чтения: 3 минуты
Ростовская школа набрала 19 первых классов
Время чтения: 1 минута
Подарочные сертификаты
Ответственность за разрешение любых спорных моментов, касающихся самих материалов и их содержания, берут на себя пользователи, разместившие материал на сайте. Однако администрация сайта готова оказать всяческую поддержку в решении любых вопросов, связанных с работой и содержанием сайта. Если Вы заметили, что на данном сайте незаконно используются материалы, сообщите об этом администрации сайта через форму обратной связи.
Все материалы, размещенные на сайте, созданы авторами сайта либо размещены пользователями сайта и представлены на сайте исключительно для ознакомления. Авторские права на материалы принадлежат их законным авторам. Частичное или полное копирование материалов сайта без письменного разрешения администрации сайта запрещено! Мнение администрации может не совпадать с точкой зрения авторов.
